Ο ΓΛΩΣΣΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΓΓΛΙΚΗΣ Γράφει ο Θωμάς Γ. Ηλιόπουλος     …Και ο χριστιανός έγινε κρετίνος! Οι λέξεις μας κρετίνος και κρετινισμός χρησιμοποιούνται από τον 18ο αιώνα. Η ζωή τους, μικρή μεν, αλλά όποιος θέλει να ρίξει λάσπη –πολλή λάσπη– σε κάποιον και να τον στολίσει «πατόκορφα» με κάθε υβριστικό επίθετο ως βλάκα, ηλίθιο, μωρό, αγροίκο και πολλά άλλα, τις χρησιμοποιεί και μάλιστα με επιδεικτικό και ρητορικό στόμφο. Το κακό είναι ότι ακούστηκαν και από επίσημα χείλη εναντίον των πιο διακεκριμένων επιστημόνων της εποχής μας, του Ευρωπαϊκού Κέντρου Πυρηνικών Ερευνών (CERN), οι οποίοι με τον τρόπο τους ερευνούν και προσπαθούν να βελτιώσουν τις συνθήκες της άχαρης ζωής μας. Οι επιστήμονες αυτοί, αφού υβρίστηκαν με προσβλητικά και χυδαία λόγια, τα «επίσημα» αυτά χείλη –για να ακουστούν παντού και εδώ στη Μελβούρνη– διατύπωσαν και ρητορικές ερωτήσεις όπως: «Αν αυτή η αντίληψις δεν αποτελεί τον απόλυτο ορισμό του κρετινισμού, τότε τι συνιστά κρετινισμό;» Θαυμάστε ρητορεία!... Επειδή οι λέξεις κρετίνος και κρετινισμός με του «κύκλου τα γυρίσματα», βγήκαν από τα σπλάγχνα της γονιμότατης ελληνικής γλώσσας, θα ήθελα να τις ερευνήσουμε μαζί και δούμε πώς ένας χριστιανός άνθρωπος χρησιμοποιεί τέτοιες λέξεις για να… αυτοπεριγραφτεί.  ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ  Η λέξη κρετίνος περιγράφει το άτομο εκείνο που πάσχει από κρετινισμό και αναφέρεται σε κάποιον ο οποίος έχει μειωμένη αντίληψη καθώς και διανοητική καθυστέρηση η οποία προήλθε από σωματική ανεπάρκεια και η ανάπτυξή του είναι ανώμαλη. Οι αγγλόφωνες πηγές μου λένε ότι κρετίνος – αγγλιστί cretin – «is a person who is deformed and mentally retarded as a result of a thyroid deficiency» («είναι ένα πρόσωπο που είναι παραμορφωμένο και διανοητικά καθυστερημένο ως αποτέλεσμα της ανεπάρκειας του θυρεοειδούς αδένα»). Η λέξη χρησιμοποιήθηκε για να περιγράψει άτομα που κατοικούσαν στις Άλπεις τα οποία ήταν όντως καθυστερημένα νοητικώς και ονομάστηκαν μειωτικά χαζοί και βλάκες.  ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΆ  Όλα αρχίζουν με το ελληνικό ρήμα χρίω. Χρίω σημαίνει αλείβω ή αλείφω: αλείφω τα μαλλιά μου. Αλείβω τον τοίχο = τον σοβαντίζω. Αλείφω κάποιον με λάδι = τον χρίω. Στη λόγια γλώσσα μας αυτό έγινε κεχρισμένος, αυτό που λέμε σήμερα: αλειμμένος. Έτσι, χριστός είναι αυτός που είναι αλειμμένος με κάποια ρευστή ουσία. Χρηστός (εδώ με ήτα) λέγεται αυτός που είναι ηθικός, δίκαιος, ορθός. Από το γλωσσικό και σημασιολογικό πεδίο του χρίω κάναμε και το άλλο επίθετό μας χριστιανός, που πάλι σημαίνει αλειμμένος. Αν αλειφθείς με μύρο τότε γίνεσαι χριστιανός, δηλαδή αλειμμένος. Τον ιδρυτή της θρησκείας του χριστιανισμού τον ονομάσαμε ελληνοπρεπώς Χριστό. Στα δικά του λημέρια λεγόταν Jesus και εμείς τον εξελληνίσαμε σε Ιησού, αλλά οι Εβραίοι δεν τον πρόφεραν έτσι. Μόνο η ελληνική γλώσσα τον έκανε Χριστό και αγγλιστί Christ! Από τα ελληνικά οι Λατίνοι το χριστιανό τον είπαν και τον έγραψαν christianus. Από εδώ οι Γάλλοι τον έκαναν chretien και τον απλοποίησαν σε cretin και οι Ιταλοί σε cretino. Οι Άγγλοι τον πήραν από τα λατινικά και με την αποβολή της κατάληψης έγινε Christian. Στις Άλπεις οι χριστιανοί λέγονταν γαλλοπρεπώς cretin. Εμείς και όλοι οι Ευρωπαίοι κάναμε τον κρετίνο και τον κρετινισμό να σημαίνουν όλα τα ανωτέρω. Άρα, ο κρετίνος γεννήθηκε από το χριστιανό! Είναι δυνατόν ο χριστιανός να είναι βλάκας, ηλίθιος και χαζός; Και όμως είναι. Η γλώσσα είναι ανθρώπινο δημιούργημα και την κάνουμε ό,τι και όπως θέλουμε. Μόνο να μας βολεύει. Πώς όμως ένας επίσημος χριστιανός κατέληξε να βρίζει τους επιστήμονες ως κρετίνους που βγήκαν από τους χριστιανούς; Με τέτοια σχόλια, από ιερά χείλη, επιβεβαιώνεται η ετυμολογία της λέξης.  ΚΑΙ ΩΣ ΕΠΙΜΥΘΙΟ  Μας κακοφαίνεται ότι ο χριστιανός γέννησε τον ηλίθιο κρετίνο. Και εμείς, όμως, ως καλοί χριστιανοί, έχουμε βεβηλώσει την ιερή μας ελληνική γλώσσα, γιατί –ως κρετίνοι– αλλάξαμε τη σημασία πολλών σημαντικών λέξεών μας. Δειγματοληπτικά θα αναφέρω πολύ λίγες: τον ανύπαρκτο ΔΙΑΒΟΛΟ = αυτόν που διαβάλλει = χωρίζει, τον κάναμε σατανά με κέρατα και ουρές. Τον ΕΩΣΦΟΡΟ = αυτόν που φέρνει την αυγή, τον ταυτίσαμε με το «διάβολο». Την ΚΟΛΑΣΗ = τιμωρία, την κάναμε τον τόπο όπου ο θεός βασανίζει τους ανθρώπους. Η ΣΩΤΗΡΙΑ = διάσωση από τον κίνδυνο, έγινε η λύτρωση από το διάβολο. Το ΔΟΓΜΑ = γνώμη, έγινε η θεωρία του θεού. Το ΛΟΓΟ = την πιο ιερή λέξη της ελληνικής γλώσσας, τον κάναμε…  θεό. Την ΠΙΣΤΗ = την εμπιστοσύνη, την κάναμε υποταγή στο θεό. Η ΑΜΑΡΤΙΑ = η αποτυχία, έγινε η κακή πράξη. Το ΔΑΙΜΟΝΑ = ελληνικό δημιουργικό θεό (το ελληνικό δαιμόνιο), τον κάναμε κακό πνεύμα. Την ελληνική ΕΚΚΛΗΣΙΑ του Δήμου, την κάναμε εκκλησία του θεού, λες και ο θεός δεν υπάρχει παντού. Καταστρέφουμε έτσι ό,τι ιερό και όσιο έχουμε: την ελληνική γλώσσα. Και αυτό με δύο λόγια, ονομάζεται ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΦΘΟΡΑ!

Σ Κ Ε Π Τ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α  Γράφει ο Θωμάς Γ. Ηλιόπουλος Ας μεταφράσουμε! Την περασμένη εβδομάδα ασχοληθήκαμε με τους ιδιωματισμούς και τους ιδιωτισμούς. Στα ελληνικά υπάρχει διαφορά στις δύο λέξεις και όπως τονίστηκε, είναι καλό να γίνεται πάντοτε η διάκριση αυτή. Στην αγγλική γλώσσα όμως η ελληνική λέξη idiom συμπεριλαμβάνει και τις δύο εκδοχές. Μπορούμε, επίσης, να τους πούμε idiomatic exprssions. Όλες οι γλώσσες έχουν ιδιωματισμούς και ιδιωτισμούς ή ιδιωματικές εκφράσεις. Αυτές είναι τα ιδιαίτερα και πολύχρωμα κεντήματα στο χαλί μιας γλώσσας. Η μετάφρασή τους όμως από τη μια στην άλλη γλώσσα είναι μεγάλο «μανίκι». Ορίστε η πρώτη δυσκολία: πώς θα μεταφράσουμε το «μανίκι» εδώ;  ΜΕΡΙΚΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ  Λέμε στα ελληνικά: Βρέχει καρεκλοπόδαρα. Γραφική η πρότασή μας. Γραφικοί και οι Άγγλοι που έχουν μια παρόμοια έκφραση: It rains cats and dogs. Οι πρωτότυπες εκφράσεις –και στο εξής δίγλωσσες– δεν μπορούν να μεταφραστούν λέξη προς λέξη γιατί ούτε το «it rains chairlegs» ούτε και το «βρέχει γάτες και σκύλους» λένε κάτι και στις δύο γλώσσες. Ας πάρουμε ένα άλλο παράδειγμα: Η φράση «You are pulling my leg» = «Μου τραβάς το πόδι» δεν λέει τίποτε στα ελληνικά και είναι μάλλον παρατραβηγμένη η ελληνική μετάφραση, αλλά και τελείως γελοία. Όταν γνωρίζεις όμως καλά αγγλικά, καταλαβαίνεις ότι δεν λέγεται με τον ελληνικό τρόπο του σκέπτεσθαι αλλά με τον αγγλικό. Τότε καταλαβαίνεις ότι το «You are pulling my leg» σημαίνει «με κοροϊδεύεις».  ΥΛΙΚΟ ΓΙΑ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ` Θα αναφέρω παρακάτω κάποιο υλικό, αλλά θα ήθελα εκ των προτέρων να υπενθυμίσω την καβαφική νουθεσία: Πάντα στο νου σου να έχεις… τη μετάφραση! Έτσι το κείμενο γίνεται δύσβατο, αλλά αξίζει τον κόπο. Εξάλλου, όταν διαβάζουμε, δεν διαβάζουμε «εμείς», αλλά ο νους μας. Πολλές από τις εκφράσεις αυτές ακούγονται και είναι και παροιμίες. Θα προσπαθήσω να τις ξεχωρίσω γιατί και αυτές έχουν τις μεταφραστικές τους δυσκολίες. Ας δούμε πόσο καλά μεταφράζουμε όλοι μας. 1) Κάνει την πάπια. 2) Κάνει τον ψόφιο κοριό. 3) Να μου τρυπήσεις τη μύτη. 4) Στο κάτω-κάτω της γραφής. 5) Μου έκατσε στο σβέρκο. 6) Τον κόλλησα στον τοίχο. 7) Τα σύκα σύκα και τη σκάφη σκάφη. 8) Καλώς τα μάτια μου τα δυό. 9) Τον κακό σου τον καιρό. 10) Σε αυτό το πλευρό να κοιμάσαι. 11) Της πουτάνας το κάγκελο. 12) Σιγά τον πολυέλαιο! 13) Κολοκύθια τούμπανα. 14) Κάτσε στ’ αυγά σου. 15) Τρικούβερτο γλέντι. 16) Του στραβού το δίκιο. 17) Δεν τον πηγαίνω. 18) Τρίχες κατσαρές. 19) Στου διαόλου τη μάνα. 20) Βγαίνω απ’ τα ρούχα μου. 21) Εδώ πληρώνεται η νύφη. 22) Μου τη σπάει και μου τη δίνει. 23) Κάτι τρέχει στα γύφτικα. 24) Είσαι σαν την άδικη κατάρα. 25) Έμεινε κόκκαλο. 26) Μου άλλαξε τα φώτα. 27) Τώρα με δουλεύεις; 28) Τα έκανε σαλάτα. 29) Σαν τα χιόνια! 30) Κάθομαι σ’ αναμμένα κάρβουνα, 31) Μου έβγαλε τα σωθικά. Στις σχολικές αίθουσες της Μελβούρνης τέτοια εναύσματα για μετάφραση φέρνουν γέλιο –άφθονο γέλιο- και μια και το γέλιο κάνει καλό, οι εκφράσεις μας αυτές μαθαίνονται και γίνονται κτήμα των μαθητών. Οι εκφράσεις αυτές είναι για μια ώρα/περίοδο διδασκαλίας. Επίσης, οι μαθητές θα σας πουν άλλες τόσες και το μάθημα έμεινε αξέχαστο.    ΚΑΙ ΜΕΡΙΚΕΣ ΠΑΡΟΜΟΙΕΣ ΠΑΡΟΙΜΙΕΣ   Ένας σύντομος ορισμό της παροιμίας μπορεί να είναι ότι αυτές είναι φράσεις που εκφράζουν με λίγα λόγια μια σοφή και σημαντική αλήθεια. Η λέξη παροιμία ετυμολογείται από το παρά = δίπλα και οίμος = οδός. Δηλαδή ήταν ρητά που γράφονταν δίπλα από το δρόμο, δηλαδή πάνω στους οδοδείκτες της Αθήνας που δήλωναν την κατεύθυνση ή την απόσταση, για να διαβάζονται – και για να κατανοούνται από τους οδοιπόρους. Καταπληκτική επινόηση. Θα ήταν υπέροχο και σήμερα να το συνεχίζαμε: Spencer St.  – Χρόνου Φείδου, Collins St. – Λέγε ειδώς (να μιλάς όταν γνωρίζεις). Άλλοι λαοί όμως πήραν την ιδέα. Και τώρα μερικές ελληνικές παροιμίες για μετάφραση: 1) Για χάρη του βασιλικού ποτίζεται κι η γλάστρα. 2) Πέσε πίτα να σε φάω. 3) Το γουδί, το γουδοχέρι και τον κόπανο στο χέρι. 4) Καθαρός ουρανός αστραπές δεν φοβάται. 5) Τώρα στα γεράματα μάθε γέρο γράμματα. 6) Σου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα. 7) Ο κόσμος ποντίζεται και η γριά χτενίζεται. 8) Όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια. 9) Κύλισε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι. 10) Γιάννης κερνά, Γιάννης πίνει. 11) Όποιος έχει τα γένια έχει και τα χτένια. 12) Άγιος που δεν θαυματουργεί λιβάνι δεν του καίνε. 13) Στη βράση κολλάει το σίδερο. 14) Κοιμάται με τις κότες. 15) Η τρέλα δεν πάει στα βουνά. 16) Στο τέλος ξυρίζουν τον γαμπρό. 17) Λογαριάζει χωρίς τον ξενοδόχο. 18) Κάλλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρι. 19) Βαράει το σαμάρι ν’ ακούσει ο γάιδαρος και 20) Όποιος δεν θέλει να ζυμώσει πέντε μέρες κοσκινίζει.